Wednesday, 04 Dec, 2024
krishi-suchana-1732709378.png

विचार / अन्तरवार्ता

साउन महिनाको शास्त्रीय मान्यता र अध्यात्मिक वास्तविकता:- नवराज नेपाली

449474800_122173221896056-1721457744.jpg

साउन महिना नारिहरुको हातमा चुरा बिबाहित नारिको गलामा हरियो पोते लाउनु हिन्दु समुदायका सबै नारिको गहनाको रुपमा देख्न सकिन्छ बिबाहित महिलाले यसरी बस्त्र धारण गर्दा श्रीमान्को आयु बढ्ने तथा अबिबाहित नारीको चितायको मनोइच्छा पुराहुने धार्मिक विश्वासमा यो चलन प्रचलित छ ।

अध्यात्मिक क्षेत्रमा प्रकृति र पुरुषको ठुलो महत्त्व रहनेछ सारा शृष्टिचक्रको यो एक हिस्साको रुपमा यो दुई अंसलाई हेरिन्छ तथा मानव दुई रुप नारी र पुरुषको प्रतीक लाई प्रकृति र पुरुष मानिन्छ अत साउन महिनामा प्रकृति हरियाली र प्रफुल्ल हुने समय भएको हुदा मानव जिवनको प्रकृतिको रुप नारि समुदाय हरियो बस्त्रमा शुसज्जीत भएको पनि मानिन्छ ।

पृथ्वीको चक्रमार्गमा साउन महिनामा सूर्य दक्षिण तर्फ लाग्ने प्रक्रियालाई दक्षिणायन भनिन्छ। यस अवधिमा, सूर्य कर्कट राशिबाट मकर राशिको दिशामा जान्छ। जसरी मानव जीवनमा २४ घन्टामा आधि रात हुने र आधि दिन हुनेछ यस्तै भगवानहरुको पनि १२ महिनामा ६ महिना दिन र ६ महिना रात हुने मानिन्छ ।

सुर्य उत्तरायन(दिन) माघे संक्रान्तिबाट ६ महिना र दक्षिणायनको अवधि (रात)लगभग ६ महिना हुन्छ, जुन साउन महिनाबाट सुरु भएर माघ महिनासम्म रहन्छ। दक्षिणायनको आध्यात्मिक महत्त्वलाई निम्नअनुसार हेर्न सकिन्छ 

 आध्यात्मिक साधनाको समय: दक्षिणायनलाई आध्यात्मिक साधनाको उत्तम समय मानिन्छ। सत्य युगमा पार्वतीले महादेव पति पाउन भनिनिराहार व्रत बसि महादेव प्राप्ति भएको किमदन्ति अनुसार यस समयमा नारि समुदाय व्रत ,ध्यान, पूजा, तपस्या आदि गर्न विशेष महत्त्व दिइन्छ।

शीतलता र आरामको समय: दक्षिणायनको समयमा दिनहरू छोटो र रातहरू लामो हुने भएकाले वातावरण शीतल रहन्छ। यसले शरीर र मनलाई आराम दिने काम गर्छ।

ईश्वरको निकटता: हिन्दू धर्म अनुसार, दक्षिणायनको समयमा भगवान विष्णुको पूजा र ध्यान गर्न लाभदायक मानिन्छ। यो समय ईश्वरसँग निकटता बढाउने समयको रुपमा लिने गरिन्छ ।

पवित्र महिनाहरू: साउन महिनामा हरियो रंगको विशेष महत्त्व छ हरियो रंग बुध ग्रहको प्रतिकको रुपमा पनि लिइन्छ जसको कारण बुध प्रसन्न भई घरमा सम्पन्नता र धनधान्य बढनेे विश्वास गरी महिलाहरूले व्रत, उपवास र पूजा आदि गर्छन्। यसै महिनामा, भगवान शिवको विशेष पूजा गर्ने चलन पनि छ। जसबाट परिवारमा शुख समृद्धि आउने र जीवन प्रफुल्ल बनाउने समयको रुपमा पनि हेरिन्छ ।

पर्वहरूको सुरुवात       दक्षिणायनको समयमा धेरै महत्वपूर्ण हिन्दू पर्वहरू जस्तै रक्षाबन्धन,कृष्ण जन्माष्टमी, तीज, गणेश चतुर्थी, दुर्गा पूजा बिजय दशमी ,तिहार पर्वआदि मनाइन्छन्।

यसरी,सुर्य दक्षिणायनको समयलाई हिन्दू धर्ममा अत्यन्तै पवित्र र आध्यात्मिक दृष्टिले महत्त्वपूर्ण मानिन्छ यसै समयमा भगवानहरुको पुजा आराधना गर्ने प्राय हिन्दु समुदायको ठुलो पर्वहरु पर्ने गर्दछन ।साउन महिना हरियो चुरा बस्त्र मेहन्दि लगाउने धार्मिक सास्कृतिक पर्वको रुपमा बिकास हुदै जादा नयाँ पुस्तामा अध्यात्मिक भाव नराख्ने र फेसनको रुपमा मात्रै हेरिनुले देखासिकिको टकराबले अध्यात्मिक पर्वको महत्त्व घटन सकछ सबै सजकता अनुरुप पर्वलाई मनाउनु जरुरत छ।

khanepani-1727872240.gif
degu-1728178833.jpg

world-link-1690434568.jpg
अपर मादी खोला आयोजना निर्माणका लागि ६ वटा बैंक र अन्नपूर्ण पावर कम्पनीबीच लगानी सम्झौता
1733236707850-1733236824.jpg

कास्कीको मादी गाउँपालिकामा निर्माण हुने ४३ मेगावाटको अपर मादी–० खोला आयोजनामा ६ वटा बैंकले लगानी गर्ने भएका...

थाहामा मनाइयो ३३ औं अन्तर्राष्ट्रिय अपाङ्ग दिवस
FB_IMG_1733228977663-1733228990.jpg

डिसेम्बर ३ लाई अपाङ्गता भएका व्यक्तिहरूको अन्तर्राष्ट्रिय दिवसका रूपमा मनाइने गरिन्छ । यसलाई अन्तर्राष्ट्रिय...

कीर्तिपुरमा एमाले बन्यो तेस्रो,
FB_IMG_1733121882303-1733155957.jpg

यसअघि कांग्रेसले जितेको ठाउँमा आफू विजयी हुने लक्ष्यका साथ कीर्तिपुरमा खडा भएको नेकपा एमालेले तेस्रो स्थानमा...

चित्लाङ थानकोट सडक स्तरोन्नतिको लागि सांसद सहितको टोलि अर्थ मन्त्रालयमा
FB_IMG_1733144960663-1733144985.jpg

काठमाडाैंबाट हेटाैडा पुग्ने प्रमुख सहायक मार्ग गणेशमानसिंह मार्ग (थानकोट-चन्द्रागिरि-चित्लाङ सडक)को...

उपनिर्वाचन बाट उत्साहित माओवादी, निराशामा कांग्रेस, एमाले र रास्वपा
FB_IMG_1733121882303-1733144289.jpg

मतपरिणामबाट माओवादी केन्द्रबाहेक अरु दलहरू सन्तुष्ट छैनन् । माओवादीले  सम्मानजनक मत लिएर आएको छ । ४४ स्थानमा...

हेटौंडामा दलितलाई मन्दिर प्रवेशमा रोक लगाउनेलाई कारवाहीको माग
img_1733061947534_1-1733062122.jpg

सुरेन यात्री/ थाहा नगर मकवानपुर जिल्लाको हेटौंडा ८ कमाने स्थित मनकामना मन्दिरमा जातीय विभेदको घटना भएको...

पालुङ जेसीजको सप्ताहव्यापी कार्यक्रमको समापन,नगर भित्र विभिन्न योगदान दिएकालाई सम्मान
FB_IMG_1732983573712-1732983827.jpg

पालुङ जेसीजको सप्ताहव्यापी कार्यक्रमको आज औपचारिक समापन गरिएको छ। पालुङ जेसीजको सभाहलमा १५ मंसिर शनिबार एक...

जेसीज कपको उपाधी थाहा नगरपालिका लाई
FB_IMG_1732978665878-1732978678.jpg

पालुङ जेसीजको वर्ष २०२४ को सप्ताहव्यापी कार्यक्रम अन्तरगतको जेसीज कप मैत्रीपूर्ण फुटबल प्रतियोगिताको उपाधि...

नेपाल हृदयरोग प्रतिष्ठान थाहा इकाईको दोस्रो साधारणसभा सम्पन्न
FB_IMG_1732977159672-1732977599.jpg

नेपाल हृदयरोग निवारण प्रतिष्ठान थाहा नगर इकाईको दोस्रो वार्षिक साधारणसभा शिखरकोटको बिकास घरमा सम्पन्न भएको...