बाइरोडको बाटोको आधुनिकीकरण-डा. विधुप्रकाश कायस्थ

नेपालको पहिलो आधुनिक सडक, त्रिभुवन राजपथ, केवल एक मार्ग नभई ऐतिहासिक धरोहर हो। ‘बाइरोडको बाटो’ भनेर चिनिने यो राजपथले काठमाडौंलाई दक्षिणी तराईसँग जोड्ने पहिलो मोटर योग्य सडकको रूपमा इतिहास रच्यो। यसको निर्माणअघि नेपालमा पैदल यात्रा, घोडा र खच्चर मात्र यातायातका साधन थिए। त्रिभुवन राजपथको स्थापनाले नेपालको अर्थतन्त्र, व्यापार र जनजीवनमा ठूलो परिवर्तन ल्यायो।

बाइरोडको निर्माण र ऐतिहासिक महत्त्व: २००७ अघि काठमाडौं उपत्यका बाहिरी दुनियाँबाट लगभग पूर्णरूपमा अलग थियो। कुनै पक्की सडक नहुँदा सामान ढुवानी र यात्रा अत्यन्त कठिन थियो। २००७ मा राणा शासनको अन्त्यपछि भारतको सहयोगमा पहिलो आधुनिक राजमार्ग निर्माणको योजना बन्यो। भारतीय इन्जिनियर र नेपाली      श्रमिकको संयुक्त प्रयासमा २००९ देखि २०१३ सालसम्म यो राजमार्ग निर्माण भयो। २०१३ सालमा पहिलोपटक एउटा जिपले ‘बाइरोडको बाटो’ हुँदै वीरगन्जबाट काठमाडौंसम्मको यात्रा पूरा गर्‍यो। यो नेपालमा मोटरगाडीले राजधानी पुगेको ऐतिहासिक क्षण थियो। त्यही वर्ष पहिलो बस सेवा पनि सुरु भयो, जसलाई हेर्न गाउँलेहरू उत्साहका साथ घण्टौंसम्म कुर्थे। यो बालकदेखि वृद्धसम्मका लागि अविस्मरणीय अनुभव बन्यो।

आज पनि त्रिभुवन राजपथलाई नेपालको सबैभन्दा चुनौतीपूर्ण ‘ड्राइभिङ रुट’ मानिन्छ। सिमभन्ज्याङ (२,४८३ मिटर), यो मार्गको सबैभन्दा उभो बिन्दु, चिसो मौसम र तीखा मोडहरूका कारण जोखिमपूर्ण छ, जहाँ गाडी पल्टिने खतरा सधैं रहन्छ। त्रिभुवन राजपथ चालकहरूका लागि कठिन परीक्षा जस्तै थियो। परम्परागत रूपमा, चालकहरूले गाडी चलाउनुअघि ब्रेकको जाँच गर्न ढुंगा सडकमा राखेर गाडीको ब्रेक ठीक छ कि छैन हेर्थे। कहिलेकाहीँ बस वा ट्रक बिग्रिँदा चालक र यात्रुहरू जंगलको बीचमा कठोर चिसोमा रातभर अडकन्थे, जहाँ कुनै सहायता उपलब्ध हुँदैनथ्यो। यस्ता कठिन परिस्थितिमा उनीहरूले रात काट्नुपथ्र्यो।

बाइरोडको बाटो – व्यापार र विकासको आधार: बाइरोडको बाटोको निर्माणले नेपालमा व्यवस्थित व्यापारको ढोका खोल्यो। वीरगन्जबाट काठमाडौंसम्म मालवाहक ट्रकहरूले सामान ढुवानी गर्न थाले, जसले पसलहरूमा सामान आपूर्तिलाई सहज बनायो। हेटौंडा प्रमुख व्यापारिक केन्द्र बन्यो र काठ, चिया, तथा कृषि उत्पादनको व्यापार फस्टायो। यो मार्गको रमणीय स्थल दामन हिमालयको मनमोहक दृश्यका कारण पर्यटकीय गन्तव्य बन्यो। २०३० को दशकमा पृथ्वी र महेन्द्र राजमार्ग बनेपछि यी सडकहरू सजिलो र सुरक्षित विकल्प बने। त्यसपछि त्रिभुवन राजपथको प्रयोग क्रमशः घट्यो। तैपनि बाइरोडको बाटो आजभोलि बाइकर्स, साहसिक उत्साही र इतिहासप्रेमीहरूका लागि लोकप्रिय छ। पुरानो यात्राको अनुभव लिन धेरै पर्यटकले यो बाटो रोज्छन्

नेपालको यातायात प्रणाली मनसुन, बाढी, र भूस्खलनले प्रायः अवरुद्ध हुन्छ। बनेपा–बर्दिबास र काठमाडौं–मुग्लिन राजमार्ग वर्षायाममा क्षतिग्रस्त हुने गर्छन्, जसले काठमाडौं र मधेसबीचको यातायातमा बाधा पुर्‍याउँछ। तसर्थ, त्रिभुवन राजपथलाई वैकल्पिक र सुरक्षित मार्गका रूपमा पूर्ण सञ्चालनमा ल्याउनु जरुरी छ। यस ऐतिहासिक मार्गको पुनर्निर्माण र सुधारले यातायात सुरक्षामा महत्त्वपूर्ण योगदान दिन सक्छ। साँघुरा मोडहरू चौडा गर्ने, सुरक्षा उपायहरू लागू गर्ने हो भने यो मार्गले काठमाडौं र मधेसबीच निर्वाध यातायात सुनिश्चित गर्न सक्छ।

बाइरोड, नेपालको विगत र भविष्यको सम्बन्ध सेतु: सूर्योदयको पहिलो किरणले सिमभन्ज्याङको शान्त पहाडी काखलाई स्पर्श गर्दा, त्रिभुवन राजपथ, जसलाई स्थानीयले प्रेमले ‘बाइरोडको बाटो’ भन्छन्, इतिहासको गहिरो सास फेर्दै ब्युँझिन्छ। यो केवल ढुंगामाटोको सडक होइन, यो नेपालको आधुनिकीकरणको पहिलो कदम हो। तर समयको कठोर प्रवाहले यो ऐतिहासिक मार्गलाई जीर्ण बनाएको छ। तीव्र मोडहरू, साँघुरा पथहरू र मनसुनी भूस्खलनले यो सडकलाई चुनौतीपूर्ण बनाएका छन्। अब, यो बाइरोडको बाटोलाई नयाँ जीवन दिने समय आएको छ, एक आधुनिक, सुरक्षित र गर्विलो मार्गको रूपमा, जसले नेपालको विगत र भविष्यलाई जोडोस्।

सडक चौडाइ र मोडहरूको पुनर्जनन: यो सडकलाई नयाँ रूप दिने प्रस्ताव साँघुरा खण्डहरू चौडा गर्नेबाट सुरु हुनुपर्छ। इन्जिनियरहरूको टोली, स्थानीय समुदायको साथमा सडकलाई ७–९ मिटर चौडा बनाउन थाल्नेछ, जसले ट्रक र बसहरूको आवागमन सहज बनाउनेछ। तीव्र मोडहरू अब नयाँ सर्वेक्षण प्रविधिले सहज र सुरक्षित बनाइनेछ। केही खण्डहरू पुनर्मार्गीकरण गरिनेछ, तर वातावरणलाई हानि नपुगोस् भनेर विशेष ध्यान दिइने छ। ठाडा उकालोहरूमा उच्च गुणस्तरको पक्की सामग्रीले बलियो बनाइने छ र ढिलो गतिका सवारीहरूका लागि अतिरिक्त चढाइ लेनहरू थपिनेछ। यो नयाँ सडक केवल मार्गमात्र होइन, यो एक सहज र सुरक्षित यात्राको वाचा हुनेछ। यो आधुनिक सडकमा प्रविधिको जादु पनि मिसिन्छ।

स्मार्ट ट्राफिक व्यवस्थापन प्रणालीले सीसीटीभी क्यामेरा र मौसम सेन्सरहरू मार्फत ट्राफिक र सडक अवस्थालाई वास्तविक समयमा निगरानी गर्छ। आपत्कालीन कल बक्स र हेल्पलाइन नम्बरहरूले फसेका यात्रुहरूलाई आपत्कालीन सहायता दिनुपर्छ। स्थानीय अधिकारीहरूसँगको समन्वयले दुर्घटना र बिग्रिएको सवारीमा तुरुन्त सहायता पुर्‍याउने हुनुपर्छ। यो सडक अब केवल ढुंगामाटोको होइन, प्रविधिको सहयोगले सुविधासम्पन्न बनाउनु पर्छ। यो सडकको पुनर्जननको कथा केवल सडकको कथा होइन, यो नेपालको सपनाको कथा हो। नवीकृत त्रिभुवन राजपथले काठमाडौं र तराई बीचको व्यापारलाई नयाँ उचाइ दिन्छ। हेटौंडा र दामन फेरि व्यावसायिक केन्द्र बन्छन्, स्थानीय व्यवसायहरूमा लगानीको लहर आउँछ।
 

दामनबाट देखिने हिमाली दृश्यले पर्यटकलाई अब फेरि लोभ्याउनेछ। यो मार्ग साहसिक बाइकरहरू र इतिहासप्रेमीहरूको मनपर्ने गन्तव्य बन्नेछ। मनसुनमा बनेपा–बर्दिबास र काठमाडौं–मुग्लिन अवरुद्ध हुँदा, यो सडक निर्बाध कनेक्टिभिटीको जीवनरेखा बन्नेछ। ऐतिहासिक स्मारकहरू र सूचना बोर्डहरूले यो सडकको कथा भावी पुस्तालाई सुनाउनेछ। दुर्गम गाउँहरूमा सुधारिएको पहुँचले बजार, स्वास्थ्य सेवा, र शिक्षाको ढोका खोल्छ, स्थानीय समुदायको जीवनलाई उज्यालो बनाउनेछ। यो सडक अब केवल मार्ग होइन, यो आर्थिक वृद्धि, पर्यटन, सांस्कृतिक संरक्षण, र सामाजिक प्रगतिको प्रतीक हो।

कार्यान्वयनका बाधाहरू: यो सपना साकार पार्न सजिलो छैन। इन्जिनियरिङ, सामग्री र श्रमका लागि ठूलो लगानी चाहिन्छ। सरकारी बजेट, अन्तर्राष्ट्रिय अनुदान र निजी साझेदारीले यो बोझ बोक्‍नुपर्छ। पर्यावरणीय संवेदनशील क्षेत्रमा वन विनाश र प्रदूषण रोक्न पर्यावरणीय प्रभाव मूल्यांकन आवश्यक छ। चुनौतीपूर्ण भू–भागले उन्नत इन्जिनियरिङ माग्छ, जसका लागि अन्तर्राष्ट्रिय विशेषज्ञहरूसँग सहकार्य गर्नुपर्छ। र, स्थानीय समुदायको समर्थनबिना यो कथा अधुरो हुन्छ। उनीहरूको चिन्ता सुन्नु र उनीहरूलाई संलग्न गराउनु अनिवार्य छ।

नयाँ सुरुवात: त्रिभुवन राजपथको आधुनिकीकरण केवल सडकको पुनर्निर्माण होइन, यो नेपालको इतिहास, अर्थतन्त्र र भविष्यमा लगानी हो। तीव्र मोडहरू, साँघुरा पथहरू र भूस्खलनका चुनौतीहरूलाई रणनीतिक हस्तक्षेपहरू सडक चौडाइ, सुरक्षा वृद्धि र नियमित मर्मत आदिले जित्न सकिन्छ। सौर्य प्रकाश र बायोइन्जिनियरिङजस्ता दिगो अभ्यासहरूले यो सडकलाई पर्यावरणसँग मैत्री बनाउँछ। यो नवीकृत सडकले भरपर्दो वैकल्पिक मार्ग, पर्यटन र व्यापारको उत्प्रेरक र नेपालको आधुनिकीकरणको जीवन्त साक्षीको रूपमा सेवा गर्नेछ। यसको विरासतलाई जोगाउँदै आधुनिक आवश्यकतामा अनुकूलन गरेर, नेपालले सुनिश्चित गर्छ कि ‘बाइरोडको बाटो’ले पुस्तौंपुस्तासम्म प्रेरणा र जोडाइ राखोस्। यो सडक अब केवल गन्तव्यमा पुर्‍याउने मार्ग होइन, यो प्रगति, लचिलोपन र एकताको कथा हो, जसले नेपालको मुटुलाई जीवन्त बनाउँछ।

पर्यटन र व्यापारको प्रवर्द्धन: त्रिभुवन राजपथ एक समय नेपालको प्रमुख व्यापारिक मार्ग थियो, जसले हेटौंडा, पालुङ, र दामनजस्ता बस्तीहरूलाई समृद्ध बनायो। आज, दामन र हेटौंडाबीचका स्थानहरूमा पर्यटन हब विकास गर्नाले पर्यटन र व्यापारलाई प्रोत्साहन गर्न सकिन्छ। यी बस्तीहरूलाई ऐतिहासिक पर्यटकीय मार्गको रूपमा प्रवद्र्धन गरी नयाँ बजार र खाद्य स्थलहरू बनाएर स्थानीय व्यवसायलाई टेवा पुर्‍याउन सकिन्छ। वर्तमानमा अधिकांश यात्रुहरू पृथ्वी राजमार्ग र अन्य आधुनिक सडकहरू प्रयोग गर्छन्। त्रिभुवन राजपथ, नेपालको इतिहासको महत्त्वपूर्ण हिस्सा, मर्मत र संरक्षणको आवश्यकता छ।

सरकारले यसलाई साहसिक र सम्पदा ड्राइभिङ रुटको रूपमा घोषणा गर्नुपर्छ। प्रमुख ऐतिहासिक स्थलहरूमा स्मारक र सूचना बोर्डहरू राख्दा यसको इतिहास भावी पुस्ताका लागि सुरक्षित रहनेछ। ‘बाइरोडको बाटो’को हराएको पहिचान पुनस्र्थापित गर्न र यसको ऐतिहासिक महत्त्व जोगाउन यो मार्गलाई सुरक्षित र आधुनिक बनाउनु आवश्यक छ। त्रिभुवन राजपथले नेपालको आधुनिकीकरणमा मात्र योगदान गरेन, यसले सामाजिक चेतना र परिवर्तनको लहर पनि ल्यायो। यसको पुरानो गौरव फर्काउन पुनर्निर्माण र सुधार अपरिहार्य छ। यो मार्गले नेपालको आन्तरिक विकासलाई मात्र गति दिएन, अन्तर्राष्ट्रिय छवि र सामाजिक समृद्धिमा पनि महत्त्वपूर्ण भूमिका खेलेका थिए।

आज, ‘बाइरोडको बाटो’को यात्रा पहिलेजस्तो लोकप्रिय छैन, तर यो सधैं नेपालको पहिलो र ऐतिहासिक सडकको रूपमा अमर रहनेछ। नयाँ राजमार्गहरूका कारण यसको प्रयोग घटे पनि यसको ऐतिहासिक र सांस्कृतिक महत्त्वले यसलाई जीवित राख्छ। नेपालको यातायात प्रणाली मनसुन, बाढी र भूस्खलनले प्रायः अवरुद्ध हुन्छ। बनेपा–बर्दिबास र काठमाडौं–मुग्लिन राजमार्गहरू वर्षायाममा क्षतिग्रस्त हुँदा काठमाडौं र मधेसबीचको यातायात प्रभावित हुन्छ। यस्तोमा, त्रिभुवन राजपथलाई वैकल्पिक र सुरक्षित मार्गको रूपमा सञ्चालन गर्नु अनिवार्य छ। यसको खतरनाक मोडहरू चौडा गर्ने, सडक मर्मत गर्ने र सुरक्षा उपायहरू थप्ने कार्यले काठमाडौं र मधेशबीच निर्बाध यातायात सुनिश्चित गर्नेछ।

यो मार्गको कठिन भू–भागलाई ध्यानमा राख्दै पुनर्निर्माण र सुधारले यातायात सुरक्षामा महत्त्वपूर्ण योगदान दिन सक्छ। साँघुरा मोडहरू चौडा गर्ने, पक्की सडक बनाउने र सुरक्षा उपायहरू लागू गर्ने हो भने यो मार्ग व्यापार, पर्यटन र स्थानीय अर्थतन्त्रलाई बलियो बनाउनुका साथै प्राकृतिक विपत्तिमा भरपर्दो वैकल्पिक मार्ग बन्न सक्छ। त्रिभुवन राजपथको आधुनिकीकरण र पुनः सक्रियकरण: नेपालको दीर्घकालिक विकासका लागि यो बाटोको आधुनिकीकरण र पुनः सक्रियकरण आवश्यक मात्र होइन, महत्त्वपूर्ण पनि छ। यसको सुधारले समाजका विभिन्न क्षेत्रलाई प्रगति र समृद्धिको बाटोमा अघि बढाउनेछ। यो राजपथको पुनः सक्रियकरणले नेपाली अर्थतन्त्र र समाजमा बहुमूल्य योगदान पुर्‍याउनेछ, जसले नेपालको समग्र विकास र समृद्धिलाई नयाँ उचाइ दिनेछ।

नेपालको पहिलो आधुनिक सडक, त्रिभुवन राजपथ, केवल एक मार्ग नभई ऐतिहासिक धरोहर हो। ‘बाइरोडको बाटो’ भनेर चिनिने यो राजपथले काठमाडौंलाई दक्षिणी तराईसँग जोड्ने पहिलो मोटर योग्य सडकको रूपमा इतिहास रच्यो। यसको निर्माणअघि नेपालमा पैदल यात्रा, घोडा र खच्चर मात्र यातायातका साधन थिए। त्रिभुवन राजपथको स्थापनाले नेपालको अर्थतन्त्र, व्यापार र जनजीवनमा ठूलो परिवर्तन ल्यायो।

बाइरोडको निर्माण र ऐतिहासिक महत्त्व: २००७ अघि काठमाडौं उपत्यका बाहिरी दुनियाँबाट लगभग पूर्णरूपमा अलग थियो। कुनै पक्की सडक नहुँदा सामान ढुवानी र यात्रा अत्यन्त कठिन थियो। २००७ मा राणा शासनको अन्त्यपछि भारतको सहयोगमा पहिलो आधुनिक राजमार्ग निर्माणको योजना बन्यो। भारतीय इन्जिनियर र नेपाली      श्रमिकको संयुक्त प्रयासमा २००९ देखि २०१३ सालसम्म यो राजमार्ग निर्माण भयो। २०१३ सालमा पहिलोपटक एउटा जिपले ‘बाइरोडको बाटो’ हुँदै वीरगन्जबाट काठमाडौंसम्मको यात्रा पूरा गर्‍यो। यो नेपालमा मोटरगाडीले राजधानी पुगेको ऐतिहासिक क्षण थियो। त्यही वर्ष पहिलो बस सेवा पनि सुरु भयो, जसलाई हेर्न गाउँलेहरू उत्साहका साथ घण्टौंसम्म कुर्थे। यो बालकदेखि वृद्धसम्मका लागि अविस्मरणीय अनुभव बन्यो।

आज पनि त्रिभुवन राजपथलाई नेपालको सबैभन्दा चुनौतीपूर्ण ‘ड्राइभिङ रुट’ मानिन्छ। सिमभन्ज्याङ (२,४८३ मिटर), यो मार्गको सबैभन्दा उभो बिन्दु, चिसो मौसम र तीखा मोडहरूका कारण जोखिमपूर्ण छ, जहाँ गाडी पल्टिने खतरा सधैं रहन्छ। त्रिभुवन राजपथ चालकहरूका लागि कठिन परीक्षा जस्तै थियो। परम्परागत रूपमा, चालकहरूले गाडी चलाउनुअघि ब्रेकको जाँच गर्न ढुंगा सडकमा राखेर गाडीको ब्रेक ठीक छ कि छैन हेर्थे। कहिलेकाहीँ बस वा ट्रक बिग्रिँदा चालक र यात्रुहरू जंगलको बीचमा कठोर चिसोमा रातभर अडकन्थे, जहाँ कुनै सहायता उपलब्ध हुँदैनथ्यो। यस्ता कठिन परिस्थितिमा उनीहरूले रात काट्नुपथ्र्यो।

बाइरोडको बाटो – व्यापार र विकासको आधार: बाइरोडको बाटोको निर्माणले नेपालमा व्यवस्थित व्यापारको ढोका खोल्यो। वीरगन्जबाट काठमाडौंसम्म मालवाहक ट्रकहरूले सामान ढुवानी गर्न थाले, जसले पसलहरूमा सामान आपूर्तिलाई सहज बनायो। हेटौंडा प्रमुख व्यापारिक केन्द्र बन्यो र काठ, चिया, तथा कृषि उत्पादनको व्यापार फस्टायो। यो मार्गको रमणीय स्थल दामन हिमालयको मनमोहक दृश्यका कारण पर्यटकीय गन्तव्य बन्यो। २०३० को दशकमा पृथ्वी र महेन्द्र राजमार्ग बनेपछि यी सडकहरू सजिलो र सुरक्षित विकल्प बने। त्यसपछि त्रिभुवन राजपथको प्रयोग क्रमशः घट्यो। तैपनि बाइरोडको बाटो आजभोलि बाइकर्स, साहसिक उत्साही र इतिहासप्रेमीहरूका लागि लोकप्रिय छ। पुरानो यात्राको अनुभव लिन धेरै पर्यटकले यो बाटो रोज्छन्

नेपालको यातायात प्रणाली मनसुन, बाढी, र भूस्खलनले प्रायः अवरुद्ध हुन्छ। बनेपा–बर्दिबास र काठमाडौं–मुग्लिन राजमार्ग वर्षायाममा क्षतिग्रस्त हुने गर्छन्, जसले काठमाडौं र मधेसबीचको यातायातमा बाधा पुर्‍याउँछ। तसर्थ, त्रिभुवन राजपथलाई वैकल्पिक र सुरक्षित मार्गका रूपमा पूर्ण सञ्चालनमा ल्याउनु जरुरी छ। यस ऐतिहासिक मार्गको पुनर्निर्माण र सुधारले यातायात सुरक्षामा महत्त्वपूर्ण योगदान दिन सक्छ। साँघुरा मोडहरू चौडा गर्ने, सुरक्षा उपायहरू लागू गर्ने हो भने यो मार्गले काठमाडौं र मधेसबीच निर्वाध यातायात सुनिश्चित गर्न सक्छ।

बाइरोड, नेपालको विगत र भविष्यको सम्बन्ध सेतु: सूर्योदयको पहिलो किरणले सिमभन्ज्याङको शान्त पहाडी काखलाई स्पर्श गर्दा, त्रिभुवन राजपथ, जसलाई स्थानीयले प्रेमले ‘बाइरोडको बाटो’ भन्छन्, इतिहासको गहिरो सास फेर्दै ब्युँझिन्छ। यो केवल ढुंगामाटोको सडक होइन, यो नेपालको आधुनिकीकरणको पहिलो कदम हो। तर समयको कठोर प्रवाहले यो ऐतिहासिक मार्गलाई जीर्ण बनाएको छ। तीव्र मोडहरू, साँघुरा पथहरू र मनसुनी भूस्खलनले यो सडकलाई चुनौतीपूर्ण बनाएका छन्। अब, यो बाइरोडको बाटोलाई नयाँ जीवन दिने समय आएको छ, एक आधुनिक, सुरक्षित र गर्विलो मार्गको रूपमा, जसले नेपालको विगत र भविष्यलाई जोडोस्।

सडक चौडाइ र मोडहरूको पुनर्जनन: यो सडकलाई नयाँ रूप दिने प्रस्ताव साँघुरा खण्डहरू चौडा गर्नेबाट सुरु हुनुपर्छ। इन्जिनियरहरूको टोली, स्थानीय समुदायको साथमा सडकलाई ७–९ मिटर चौडा बनाउन थाल्नेछ, जसले ट्रक र बसहरूको आवागमन सहज बनाउनेछ। तीव्र मोडहरू अब नयाँ सर्वेक्षण प्रविधिले सहज र सुरक्षित बनाइनेछ। केही खण्डहरू पुनर्मार्गीकरण गरिनेछ, तर वातावरणलाई हानि नपुगोस् भनेर विशेष ध्यान दिइने छ। ठाडा उकालोहरूमा उच्च गुणस्तरको पक्की सामग्रीले बलियो बनाइने छ र ढिलो गतिका सवारीहरूका लागि अतिरिक्त चढाइ लेनहरू थपिनेछ। यो नयाँ सडक केवल मार्गमात्र होइन, यो एक सहज र सुरक्षित यात्राको वाचा हुनेछ। यो आधुनिक सडकमा प्रविधिको जादु पनि मिसिन्छ।

स्मार्ट ट्राफिक व्यवस्थापन प्रणालीले सीसीटीभी क्यामेरा र मौसम सेन्सरहरू मार्फत ट्राफिक र सडक अवस्थालाई वास्तविक समयमा निगरानी गर्छ। आपत्कालीन कल बक्स र हेल्पलाइन नम्बरहरूले फसेका यात्रुहरूलाई आपत्कालीन सहायता दिनुपर्छ। स्थानीय अधिकारीहरूसँगको समन्वयले दुर्घटना र बिग्रिएको सवारीमा तुरुन्त सहायता पुर्‍याउने हुनुपर्छ। यो सडक अब केवल ढुंगामाटोको होइन, प्रविधिको सहयोगले सुविधासम्पन्न बनाउनु पर्छ। यो सडकको पुनर्जननको कथा केवल सडकको कथा होइन, यो नेपालको सपनाको कथा हो। नवीकृत त्रिभुवन राजपथले काठमाडौं र तराई बीचको व्यापारलाई नयाँ उचाइ दिन्छ। हेटौंडा र दामन फेरि व्यावसायिक केन्द्र बन्छन्, स्थानीय व्यवसायहरूमा लगानीको लहर आउँछ।
 

दामनबाट देखिने हिमाली दृश्यले पर्यटकलाई अब फेरि लोभ्याउनेछ। यो मार्ग साहसिक बाइकरहरू र इतिहासप्रेमीहरूको मनपर्ने गन्तव्य बन्नेछ। मनसुनमा बनेपा–बर्दिबास र काठमाडौं–मुग्लिन अवरुद्ध हुँदा, यो सडक निर्बाध कनेक्टिभिटीको जीवनरेखा बन्नेछ। ऐतिहासिक स्मारकहरू र सूचना बोर्डहरूले यो सडकको कथा भावी पुस्तालाई सुनाउनेछ। दुर्गम गाउँहरूमा सुधारिएको पहुँचले बजार, स्वास्थ्य सेवा, र शिक्षाको ढोका खोल्छ, स्थानीय समुदायको जीवनलाई उज्यालो बनाउनेछ। यो सडक अब केवल मार्ग होइन, यो आर्थिक वृद्धि, पर्यटन, सांस्कृतिक संरक्षण, र सामाजिक प्रगतिको प्रतीक हो।

कार्यान्वयनका बाधाहरू: यो सपना साकार पार्न सजिलो छैन। इन्जिनियरिङ, सामग्री र श्रमका लागि ठूलो लगानी चाहिन्छ। सरकारी बजेट, अन्तर्राष्ट्रिय अनुदान र निजी साझेदारीले यो बोझ बोक्‍नुपर्छ। पर्यावरणीय संवेदनशील क्षेत्रमा वन विनाश र प्रदूषण रोक्न पर्यावरणीय प्रभाव मूल्यांकन आवश्यक छ। चुनौतीपूर्ण भू–भागले उन्नत इन्जिनियरिङ माग्छ, जसका लागि अन्तर्राष्ट्रिय विशेषज्ञहरूसँग सहकार्य गर्नुपर्छ। र, स्थानीय समुदायको समर्थनबिना यो कथा अधुरो हुन्छ। उनीहरूको चिन्ता सुन्नु र उनीहरूलाई संलग्न गराउनु अनिवार्य छ।

नयाँ सुरुवात: त्रिभुवन राजपथको आधुनिकीकरण केवल सडकको पुनर्निर्माण होइन, यो नेपालको इतिहास, अर्थतन्त्र र भविष्यमा लगानी हो। तीव्र मोडहरू, साँघुरा पथहरू र भूस्खलनका चुनौतीहरूलाई रणनीतिक हस्तक्षेपहरू सडक चौडाइ, सुरक्षा वृद्धि र नियमित मर्मत आदिले जित्न सकिन्छ। सौर्य प्रकाश र बायोइन्जिनियरिङजस्ता दिगो अभ्यासहरूले यो सडकलाई पर्यावरणसँग मैत्री बनाउँछ। यो नवीकृत सडकले भरपर्दो वैकल्पिक मार्ग, पर्यटन र व्यापारको उत्प्रेरक र नेपालको आधुनिकीकरणको जीवन्त साक्षीको रूपमा सेवा गर्नेछ। यसको विरासतलाई जोगाउँदै आधुनिक आवश्यकतामा अनुकूलन गरेर, नेपालले सुनिश्चित गर्छ कि ‘बाइरोडको बाटो’ले पुस्तौंपुस्तासम्म प्रेरणा र जोडाइ राखोस्। यो सडक अब केवल गन्तव्यमा पुर्‍याउने मार्ग होइन, यो प्रगति, लचिलोपन र एकताको कथा हो, जसले नेपालको मुटुलाई जीवन्त बनाउँछ।

पर्यटन र व्यापारको प्रवर्द्धन: त्रिभुवन राजपथ एक समय नेपालको प्रमुख व्यापारिक मार्ग थियो, जसले हेटौंडा, पालुङ, र दामनजस्ता बस्तीहरूलाई समृद्ध बनायो। आज, दामन र हेटौंडाबीचका स्थानहरूमा पर्यटन हब विकास गर्नाले पर्यटन र व्यापारलाई प्रोत्साहन गर्न सकिन्छ। यी बस्तीहरूलाई ऐतिहासिक पर्यटकीय मार्गको रूपमा प्रवद्र्धन गरी नयाँ बजार र खाद्य स्थलहरू बनाएर स्थानीय व्यवसायलाई टेवा पुर्‍याउन सकिन्छ। वर्तमानमा अधिकांश यात्रुहरू पृथ्वी राजमार्ग र अन्य आधुनिक सडकहरू प्रयोग गर्छन्। त्रिभुवन राजपथ, नेपालको इतिहासको महत्त्वपूर्ण हिस्सा, मर्मत र संरक्षणको आवश्यकता छ।

सरकारले यसलाई साहसिक र सम्पदा ड्राइभिङ रुटको रूपमा घोषणा गर्नुपर्छ। प्रमुख ऐतिहासिक स्थलहरूमा स्मारक र सूचना बोर्डहरू राख्दा यसको इतिहास भावी पुस्ताका लागि सुरक्षित रहनेछ। ‘बाइरोडको बाटो’को हराएको पहिचान पुनस्र्थापित गर्न र यसको ऐतिहासिक महत्त्व जोगाउन यो मार्गलाई सुरक्षित र आधुनिक बनाउनु आवश्यक छ। त्रिभुवन राजपथले नेपालको आधुनिकीकरणमा मात्र योगदान गरेन, यसले सामाजिक चेतना र परिवर्तनको लहर पनि ल्यायो। यसको पुरानो गौरव फर्काउन पुनर्निर्माण र सुधार अपरिहार्य छ। यो मार्गले नेपालको आन्तरिक विकासलाई मात्र गति दिएन, अन्तर्राष्ट्रिय छवि र सामाजिक समृद्धिमा पनि महत्त्वपूर्ण भूमिका खेलेका थिए।

आज, ‘बाइरोडको बाटो’को यात्रा पहिलेजस्तो लोकप्रिय छैन, तर यो सधैं नेपालको पहिलो र ऐतिहासिक सडकको रूपमा अमर रहनेछ। नयाँ राजमार्गहरूका कारण यसको प्रयोग घटे पनि यसको ऐतिहासिक र सांस्कृतिक महत्त्वले यसलाई जीवित राख्छ। नेपालको यातायात प्रणाली मनसुन, बाढी र भूस्खलनले प्रायः अवरुद्ध हुन्छ। बनेपा–बर्दिबास र काठमाडौं–मुग्लिन राजमार्गहरू वर्षायाममा क्षतिग्रस्त हुँदा काठमाडौं र मधेसबीचको यातायात प्रभावित हुन्छ। यस्तोमा, त्रिभुवन राजपथलाई वैकल्पिक र सुरक्षित मार्गको रूपमा सञ्चालन गर्नु अनिवार्य छ। यसको खतरनाक मोडहरू चौडा गर्ने, सडक मर्मत गर्ने र सुरक्षा उपायहरू थप्ने कार्यले काठमाडौं र मधेशबीच निर्बाध यातायात सुनिश्चित गर्नेछ।

यो मार्गको कठिन भू–भागलाई ध्यानमा राख्दै पुनर्निर्माण र सुधारले यातायात सुरक्षामा महत्त्वपूर्ण योगदान दिन सक्छ। साँघुरा मोडहरू चौडा गर्ने, पक्की सडक बनाउने र सुरक्षा उपायहरू लागू गर्ने हो भने यो मार्ग व्यापार, पर्यटन र स्थानीय अर्थतन्त्रलाई बलियो बनाउनुका साथै प्राकृतिक विपत्तिमा भरपर्दो वैकल्पिक मार्ग बन्न सक्छ। त्रिभुवन राजपथको आधुनिकीकरण र पुनः सक्रियकरण: नेपालको दीर्घकालिक विकासका लागि यो बाटोको आधुनिकीकरण र पुनः सक्रियकरण आवश्यक मात्र होइन, महत्त्वपूर्ण पनि छ। यसको सुधारले समाजका विभिन्न क्षेत्रलाई प्रगति र समृद्धिको बाटोमा अघि बढाउनेछ। यो राजपथको पुनः सक्रियकरणले नेपाली अर्थतन्त्र र समाजमा बहुमूल्य योगदान पुर्‍याउनेछ, जसले नेपालको समग्र विकास र समृद्धिलाई नयाँ उचाइ दिनेछ।अन्नपूर्ण पोष्ट बाट