गाउँभरि दुहुना भैंसी, मासिक २ लाख आम्दानी

कुमार नेगी
थाहा नगरपालिका–१२ स्थित जगडाँडाका किसानहरु भैंसीपालनतर्फ आकर्षित भएका छन् । नगरपालिकाले भैंसी खरिदमा २५ प्रतिशत अनुदान र कृषि विकास कार्यालयले ४ प्रतिशत सहजुलित व्याजदरमा ऋण उपलब्ध गराएपछि जगडाँडाका २० परिवारले एकैपटक २० वटा दुहुनु भैंसी किनेका छन् । २५ घरधुरी रहेको गाउँमा ज्येष्ठ नागरिकहरुले नेतृत्व गरेका बाहेक सबैले करिब रु. डेढ लाख बराबरका दुहुनु भैंसी किनेर व्यवसायिक रुपमा दूध विक्री गर्न थालेका छन् ।

पहिले भैंसीको दूध खान बजार पुग्नु पर्ने अवस्था रहेकोमा अहिले घरघरै दुहुनु भैंसी भएपछि कृषकहरुलाई दहीमहीको समेत दुःख छैन । गाउँका २० वटा भैंसीबाट दैनिक करिब १०० लिटर दूध विक्री हुन थालेको स्थानीय सयपत्री कृषि तथा पशुपालन समूहका अध्यक्ष क्षेत्र बहादुरआलेमगरले बताउनु भयो । मगरका अनुसार दूध खरिद गर्न स्थानीय व्यापारी अटोगाडी लिएर घरघरमै पुग्छन् । भैंसीको दूध प्रतिलिटर रु. ६० देखि रु. ७० सम्म विक्री हुने गरेको कृषकहरुको भनाइ रहेको छ । दूध विक्रीबाट गाउँमा मासिकरुपमा करिब रु. २ लाख भित्रिने गरेको कृषक कृष्णबहादुर आलेमगरले बताउनुभयो ।  

तरकारी खेती, फलफूल खेती, बाख्रापालन, कुखुरापालन, मौरीपालन लगायत जुनसुकै कृषिकर्म अपनाए पनि व्यवसायिक रुपमा गर्ने गरेका जगडाँडाका कृषकहरुको मेहनत देखेर थाहा नगरपालिकाले सो गाउँमा व्यवसायिक भैंसी पालनका लागि १० लाख रुपिया विनियोजन गरेको थियो । कृषकहरुको लगानी र कृषि विकास बैंकको ऋणसहित करिब ३० लाख रुपियाको दुहुनु भैंसी गाउँमा भित्रिएको स्थानीय समाजसेवी एवम् कृषक प्रेमबहादुर आलेमगरले बताउनु भयो ।

कृषकहरुले छिमेकी धादिङ जिल्लाको धार्के क्षेत्रबाट आफैले छानी छानी भैंसी किनेर ल्याएका हुन् । नयाँ व्यवसायको रुपमा कृषकहरु भैंसीपालनतर्फ आकर्षित भएपछि अब उनीहरुलाई व्यवसायिक तालिमको आवश्यकता रहेको थाहा नगरपालिका पशु सेवा शाखाका प्रमुख रुपेशकुमार मिश्रले बताउनु भयो । उहाँले एक÷एक जना गोठालोसहित सबै भैंसीहरुको पशुविमा गरिएको पनि जानकारी दिनुभयो । भैंसीहरुको पशुविमा नगरपालिकाले नै गरिदिएको हो ।

नगरपालिका कार्यालयको सहजीकरण र सहयोगमा कृषकहरुको गोठगोठमा दुहुनु भैंसी भित्रिएपछि अहिले स्थानीय कृषकहरुको दिनचर्या फेरिएको छ । उत्पादित दूध सहजरुपमा विक्री हुन थालेपछि बजारको समस्या नरहेको र भैंसीको स्याहारमै दिन वित्ने गरेको कृषकहरु बताउँछन् ।

चालु आर्थिक वर्षको शुरुमै जगडाँडालाई भैंसीको पकेट क्षेत्र बनाउन सफल भएकोमा अब कृषकहरुलाई भैंसीपालन व्यवसायमा कसरी ‘भ्यालु एड’ गर्न सकिन्छ भनेर सोचिरहेको थाहा नगरपालिकाका प्रमुख लवशेर विष्टले बताउनु भयो । आगामी वर्ष पशु सेवा शाखार्मात् थप तालिम, गोठ सुधार तथा पौष्टिक आहार व्यवस्थापनका कार्यक्रमहरु संचालन गरिने उहाँले बताउनु भयो ।  अहिले दुई फेस लाइनबाट विद्युतीकरण भएको गाउँमा तीन फेस लाइनबाट विद्युत पु¥याउन सके आगामी दिनमा गाउँमै दूग्ध चिस्यान केन्द्र स्थापना गर्ने तयारी रहेको पशु सेवा शाखाले जनाएको छ ।  कार्यालयले कृषकहरुलाई भैंसीका लागि दाना तयार पार्न प्रयोग गरिने औजार(च्यापकटर)  पनि उपलब्ध गराउने योजना बनाएको छ । प्रजनन्को लागि नगरपालिकाकै सहयोगमा कृत्रिम गर्भाधान गराइने कार्यालयले जनाएको छ ।

दुहुनु भैंसीबाट ५–६ महिना पछि विस्तारै दूध कम हुन थाल्ने र छोड्ने भएकोले बाँकी समयमा आयआर्जनको व्यवस्था गर्न कृषकहरुले भैंसीसँगै बाख्रा पालन व्यवसायलाई पनि अघि बढाउने भएका छन् । कृषकहरुले गठन गरेको सयपत्री कृषि तथा पशुपालन समूहले बुधबार उन्नत बोयर जातको व्याडको बोका समेत खरिद गरेको छ । ‘भैंसीको दूध नहुने समयमा खसी–बोका विक्री गरेर आम्दानी लिने योजना छ’ समूहका अध्यक्ष मगरले भन्नुभयो ।